ពុទ្ធបដិមាកម្មបុរេអង្គរបែបមហាយាន នៅខ្ពង់រាបនគររាជ (ស.ត ទី៧-៩ នៃគ.ស)
ក្នុងគោលដៅលើកតម្លៃសម្បត្តិវប្បធម៌បុរាណ ព្រមទាំងអភិរក្សការចងចាំរបស់ជនជាតិខ្មែរយើង សូមលើកយកពុទ្ធបដិមាកម្មនៅខ្ពង់រាបនគររាជមកសិក្សា ដោយហេតុថា រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ បន្ទាប់ពីមានការរកឃើញបុរាណវត្ថុទាំងនោះ មិនទាន់មានការវិភាគស៊ីជម្រៅណាមួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់ទេ ។ យើងសង្ឃឹម និងជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំថា ការវិភាគនេះនឹងទទួលបាននូវលទ្ធផលជាវិជ្ជាមាន ដែលជាផ្លែផ្កានៃការខិតខំស្រាវជ្រាវរបស់យើង ។
គេបានរកឃើញ នៅស្រុកព្រះកូនជ័យ (ប្រាខូនឆ័យ) ក្នុងខេត្តបុរីរម្យ ដែលជាតំបន់និយាយភាសាខ្មែរ នូវចម្លាក់តំណាងព្រះអវលោកេស្វរៈ និងព្រះស្រីអារ្យមេត្រី ក្រោមរូបភាពជាមនុស្សចំនួនជាច្រើនរយអង្គ ។ ចម្លាក់បែបមហាយានទាំងនោះធ្វើអំពីប្រាក់លាយមាស ឬក៏មាសសុទ្ធ និងសំរឹទ្ធិមានទំហំធំតូចមិនស្មើគ្នាទេ គឺពី ១០ សង់ទីម៉ែត្រដល់ ១,៣០ម. ។ ខ្លះមានដៃ២ ឯខ្លះទៀតមានដៃដល់ទៅ ៤ ។ គួរកត់សម្គាល់ផងដែរ ខេត្តពេជ្របុរី (ផេជ្រប៊ូន) ដែលមានទីក្រុងបុរាណស្រីទេព ក៏បានបន្សល់ព្រះពុទ្ធបដិមាអំពីសំរឹទ្ធមាស និងថ្មមួយចំនួន គួរឲ្យមោទនៈ ។
គេបានរកឃើញ នៅស្រុកព្រះកូនជ័យ (ប្រាខូនឆ័យ) ក្នុងខេត្តបុរីរម្យ ដែលជាតំបន់និយាយភាសាខ្មែរ នូវចម្លាក់តំណាងព្រះអវលោកេស្វរៈ និងព្រះស្រីអារ្យមេត្រី ក្រោមរូបភាពជាមនុស្សចំនួនជាច្រើនរយអង្គ ។ ចម្លាក់បែបមហាយានទាំងនោះធ្វើអំពីប្រាក់លាយមាស ឬក៏មាសសុទ្ធ និងសំរឹទ្ធិមានទំហំធំតូចមិនស្មើគ្នាទេ គឺពី ១០ សង់ទីម៉ែត្រដល់ ១,៣០ម. ។ ខ្លះមានដៃ២ ឯខ្លះទៀតមានដៃដល់ទៅ ៤ ។ គួរកត់សម្គាល់ផងដែរ ខេត្តពេជ្របុរី (ផេជ្រប៊ូន) ដែលមានទីក្រុងបុរាណស្រីទេព ក៏បានបន្សល់ព្រះពុទ្ធបដិមាអំពីសំរឹទ្ធមាស និងថ្មមួយចំនួន គួរឲ្យមោទនៈ ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ពុទ្ធបដិមាកម្មទាំងនោះ ក៏មិនស្ថិតក្នុងសម័យកាលតែមួយទេ ពីព្រោះថា ខ្លះស្ថិតក្នុងរចនាបថព្រៃក្មេង និងខ្លះទៀតក្នុងរចនាបថកំពង់ព្រះ (ស.តទី៧-៨) សម្លៀកបំពាក់គ្រឿងតុបតែង នៃព្រះបដិមាទាំងនោះដូចជា ជដាមុកដ្ឋ ឬធោតីជាដើម ឆ្លាក់សម្រេចឡើងដោយមានលក្ខណៈល្អវិចិត្រ មានរាងដ៏សង្ហារ ។គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា មិនមែនតែបុរីរម្យទេ ដែលមានពុទ្ធបដិមាកម្មបែបមហាយាន ប៉ុន្តែសឹងតែមានគ្រប់តែទាំងអស់ នៃខេត្តនៅខ្ពង់រាបនគររាជបច្ចុប្បន្ន ដែលបានជ្រូតជ្រាបដោយលទ្ធិមហាយាន ។ ដោយយោងតាមឯកសារខាងបុរាណវិទ្យានិងតាមសំណល់ ដែលប្រទះឃើញនោះ យើងអាចកត់សម្គាល់ថា ចម្លាក់ពុទ្ធបដិកម្មមហាយានទាំងនោះ ក៏មានក្នុងខេត្តខ្មែរបច្ចុប្បន្នមួយចំនួនដែរ ដែលក្នុងនោះមានខេត្តបន្ទាយមានជ័យ, ឧត្តរមានជ័យ,បាត់ដំបង់, សៀមរាប និងកំពង់ស្ពឺ ជាដើម ។
នេះសឲ្យឃើញថា សិល្បៈបែបមហាយាន មានភាពត្រចះត្រចង់ មានលក្ខណៈខ្ពង់ខ្ពស់មិនចាញ់សិល្បៈបែបពុទ្ធនិយមឡើយ ក្នុងសម័យជាមួយគ្នានោះ។ ដោយហេតុនេះ ខុសពីអ្នកនិពន្ធថៃ យើងរកឃើញថា ដូចតំបន់ផ្សេងនៅឯកម្ពុជាក្រោម ចម្លាក់បុរេអង្គរទាំងនោះ មិនមែនជាស្នាដៃរបស់ជនជាតិមនទេ ទោះបីបានទទួលឥទ្ធិពលពីមន ដែលជាជនជាតិរួមឈាមជ័រជាមួយខ្មែរក៏ដោយ ។ បើនិយាយម្យ៉ាងទៀត ទោះបីសិល្បៈខ្មែរនាសម័យចេនឡា មានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា និងសិល្បៈមននៃទីក្រុងទ្វារវតី តែចម្លាក់ទាំងនោះ ត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើង ហើយបានឈានទៅដល់កម្រិតកំពូលនាសម័យក្រោយៗ ដោយស្នាដៃនៃរបស់ពុទ្ធសាសនិកជនខ្មែរ ។
យើងបានលាតត្រដាងរួចមកហើយនូវយោបល់របស់អ្នកស្រាវជ្រាវថៃ ដែលគ្រាន់តែជាសមិទ្ធកម្មគ្មានមូលដ្ឋាន ក៏ប៉ុន្តែយើងយល់ស្របនៅត្រង់ចំណុចមួយតែប៉ុណ្ណោះ គឺឥទ្ធិពលសិល្បៈមនលើខ្មែរ ។ តាមការប៉ាន់ស្មានរបស់យើងបញ្ហានេះជារឿងធម្មតា ដោយហេតុថា ក្នុងវិស័យជំនឿសាសនា ក៏ដូចវិស័យសិល្បៈស្ថាបត្យកម្ម រមែងតែមានការជះឥទ្ធិពលទៅវិញមកទៅមក ។ មានន័យថា មិនមែនដូចអ្នកនិពន្ធថៃយល់នោះទេ នគរមានឈ្មោះទ្វារវតី ត្រូវបានប្រសូតឡើងក្រោយពីការបែកបាក់របស់នគរភ្នំដូច្នេះ សិល្បៈខ្មែរមុនស.តទី៦ មិនមែនជាស្នាដៃរបស់ជនជាតិមននោះទេ ។ ទាំងខ្មែរទាំងមន សុទ្ធសឹងតែបានទទួលឥទ្ធិពល ពីសិល្បៈឥណ្ឌាទាំងអស់ ដែលជាលទ្ធផលនៃការកែច្នៃប្រឌិត ។
យើងបានពិចារណាសមិទ្ធកម្មពីខាងលើនេះ រួចហើយតែសម្រាប់យើងៗយល់ថា គេត្រូវកំណត់តំណាក់កាលនៃការបង្កើត និងវិវត្តន៍រចនាបថ នៃសិល្បៈខ្មែរនិងមន ឲ្យបានត្រឹមត្រូវមុននឹងធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានណាមួយ ។ ជារួមបពុទ្ធបដិមាកម្មបុរេអង្គនៅខ្ពង់រាបនគររាជ (កូរ៉ាត) នៃប្រទេសសៀមសព្វថ្ងៃ ត្រូវផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងសិល្បៈបុរេអង្គរ នៅប្រទេសកម្ពុជា ថៃនិងលាវ (ឡាវ) បច្ចុប្បន្នដោយមូលហេតុភូមិសាស្ត្រ និងប្រវត្តិសាស្ត្រ ។ចុងក្រោយយើងយល់ឃើញថា ការដែលអ្នកស្រាវជ្រាវចាត់ទុកថា រាល់សមិទ្ធផលបុរេអង្គរនៅក្នុងទឹកដី នៃព្រះរាជាណាចក្រថៃ និងលាវ សុទ្ធសឹងតែជាស្នាដៃរបស់ជនជាតិមន គឺជាការខុសឆ្គង ។
បើនិយាយឲ្យងាយយល់ មុនស.តទី៧ ទីក្រុងទ្វារវតី ពុំទាន់បានប្រសូតនៅឡើយទេ ហើយការណ៍ដែលជនជាតិខ្មែរអនុវត្តន៍ប្រតិបត្តិតាមក្រិត្យក្រមនៃសិល្បៈមន ក៏ពុំទាន់មាននៅឡើយដែរ នោះកុំនិយាយពីវត្តមានរបស់ប្រជាជនថៃ និងប្រទេសថៃ ឬក៏សិល្បៈថៃដែលជាព្រឹត្តិការណ៍មួយដ៏ថ្មីថ្មោង ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍យើងនេះ
0 ការពិគ្រោះ:
Post a Comment